Dzień Dziecka obchodzony w Polsce od 1950 roku w dniu 1 czerwca jest okazją do świętowania, radości i zabawy. Jest również momentem, w którym przypominamy o potrzebach i prawach najmłodszych.
Dziecko to nie „mały dorosły” – to człowiek, który od urodzenia ma swoje prawa. Wielu rodziców kocha swoje dzieci i chce dla nich jak najlepiej, lecz nie zawsze wiedzą, że prawa dziecka są zapisane w dokumentach międzynarodowych i polskim prawie. Nie chodzi tu tylko o prawo do jedzenia czy dachu nad głową, ale także o szacunek, ochronę i możliwość decydowania o sobie w miarę dorastania.
Co to są prawa dziecka?
Prawa dziecka to zasady, które mówią, jak należy traktować dzieci – w domu, w szkole, na podwórku czy w sądzie. Określają, co dzieciom się należy, czego nie wolno wobec nich robić i jak je chronić przed krzywdą. Najważniejszym dokumentem, który opisuje prawa dziecka, jest Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez ONZ w 1989 roku. Polska była jednym z pierwszych krajów, które ją podpisały.
Źródło: Konwencja o prawach dziecka, ONZ, 1989 – https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/konwencja-o-prawach-dziecka
Najważniejsze prawa dziecka:
- Prawo do życia i rozwoju – każde dziecko ma prawo do życia, zdrowia, edukacji i wsparcia w rozwoju.
- Prawo do miłości i opieki – dziecko powinno być wychowywane w rodzinie pełnej miłości i bezpieczeństwa. Jeśli to niemożliwe – państwo ma obowiązek znaleźć odpowiednią opiekę, rodzinę zastępczą.
- Prawo do nauki – każde dziecko ma prawo do edukacji, niezależnie od pochodzenia czy sytuacji rodzinnej.
- Prawo do bycia wysłuchanym – dziecko ma prawo wyrażać swoje zdanie, a dorośli powinni to brać pod uwagę.
- Prawo do prywatności – dziecko ma swoje granice, które należy szanować.
- Prawo do ochrony przed przemocą – żadna forma przemocy wobec dziecka nie jest dozwolona.
- Prawo do zabawy i wypoczynku – dziecko ma prawo odpoczywać i bawić się, a nie tylko się uczyć czy pomagać w domu.
Źródło: UNICEF Polska – https://unicef.pl
Czy klaps to przemoc?
Tak. Nawet „niewinny klaps” jest formą przemocy fizycznej. W Polsce od 2010 roku obowiązuje zakaz stosowania kar cielesnych wobec dzieci. To nie znaczy, że rodzic nie może stawiać granic – chodzi o to, aby to robić mądrze i z szacunkiem.
Źródło: Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej (Dz.U. 2005 nr 180 poz. 1493)
Co zrobić, gdy prawa dziecka są łamane?
- Jeśli widzisz, że dziecko jest krzywdzone – fizycznie, psychicznie, zaniedbywane – warto zareagować. Można:
- Porozmawiać z rodzicem lub opiekunem (jeśli to możliwe).
- Powiadomić nauczyciela, pedagoga szkolnego lub kuratora.
- Zadzwonić na telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111 (czynny całą dobę, bezpłatny).
- Skontaktować się z MOPS, policją lub sądem rodzinnym.
Dlaczego to ważne?
Dzieci, które są kochane, słuchane i traktowane z szacunkiem, lepiej się rozwijają i mają większe szanse na szczęśliwe dorosłe życie. Znajomość praw dziecka pomaga rodzicom tworzyć zdrowe, pełne miłości relacje w rodzinie, pomaga wychowywać mądrze i z sercem.
Bo każde dziecko zasługuje na bezpieczeństwo, miłość i szacunek.
Opracowała
Magdalena Dębska
